بانک مرکزی ژاپن در میان فشارهای سیاسی، داده های اقتصادی و نگرانی از ضعف ین، با چالش تصمیم گیری در مورد زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن روبرو است. این مقاله به بررسی این موضوع می پردازد که آیا این افزایش در دسامبر یا ژانویه انجام خواهد شد و عوامل مؤثر بر این تصمیم را تحلیل می کند.
بانک مرکزی ژاپن بار دیگر خود را در لبه تیغ بین فشارهای سیاسی، داده های اقتصادی و انتظارات بازار می یابد. با نرخ بهره ای که همچنان در 0.5% ثابت مانده است، گمانه زنی ها در مورد زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن رو به افزایش است. اما این تصمیم به هیچ وجه ساده نیست، زیرا درخواست های نخست وزیر سانائه تاکایچی برای ادامه حمایت پولی با نگرانی های فزاینده بانک مرکزی ژاپن در مورد تورم و ضعف ارز در تضاد است.
با نزدیک شدن به جلسات سیاست گذاری دسامبر، سرمایه گذاران به دقت نشانه هایی را زیر نظر دارند که رشد دستمزدها در ژاپن – و مسیر ین – سرانجام به بانک مرکزی اعتماد به نفس کافی برای اقدام را بدهد. بیایید نگاهی دقیق تر بیندازیم:
فشار سیاسی تصمیم بانک مرکزی ژاپن را پیچیده می کند
اظهارات دیروز نخست وزیر ژاپن، سانائه تاکایچی، با توجه به حمایت شناخته شده او از تسهیلات مالی و پولی تهاجمی، موقعیت دشواری را که بانک مرکزی ژاپن اکنون در آن قرار دارد، برجسته کرد. ترجیح دولت او برای حفظ نرخ های پایین و محرک های مالی، حتی قبل از آخرین اظهاراتش، بر زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن تاثیر گذاشته است.
این پویایی سیاسی فشار بیشتری به آنچه که خود یک تصمیم گیری دشوار است، اضافه می کند. بانک های مرکزی عموما استقلال خود را از دخالت های سیاسی ارج می نهند، اما اظهارات عمومی تاکایچی نشان می دهد که هرگونه افزایش “تهاجمی” نرخ بهره با مخالفت دولت روبرو خواهد شد. درخواست نخست وزیر برای “هماهنگی نزدیک” با بانک مرکزی ژاپن – هرچند با بیانی دیپلماتیک – حاوی این انتظار ضمنی است که سیاست پولی به جای تضعیف، از دستور کار اقتصادی دولت حمایت خواهد کرد. این مسئله پیچیدگی های بیشتری به تصمیم گیری درباره زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن اضافه می کند.
زمان افزایش نرخ بهره بعدی بانک ژاپن؛ دسامبر یا ژانویه؟
اگرچه بانک مرکزی ژاپن در آخرین جلسه خود نرخ پایه را در 0.5% بدون تغییر نگه داشت، فرماندار اوئدا اشاره کرده است که اگر سیاست گذاران به اندازه کافی مطمئن شوند که شرکت ها افزایش دستمزدها را تا سال آینده حفظ خواهند کرد، بانک مرکزی می تواند نرخ ها را از اوایل دسامبر افزایش دهد. زمان بندی به شواهدی بستگی دارد که نشان دهد شتاب رشد دستمزدها در ژاپن پایدار است و یک پدیده موقتی نیست.
جلسه سیاست گذاری آتی بانک مرکزی ژاپن در 18 و 19 دسامبر (27 و 28 آذر) می تواند یک نقطه تصمیم گیری حیاتی باشد. تا آن زمان، سیاست گذاران به چندین گزارش داده کلیدی دسترسی خواهند داشت که می تواند سرنخ های قاطعی در مورد چشم انداز دستمزدها در سال آینده ارائه دهد. مهم تر از همه، نظرسنجی فصلی “تانکان” بانک مرکزی از کسب وکارها – که در 15 دسامبر (24 آذر)، تنها چند روز قبل از جلسه، منتشر می شود – بینش های جدیدی در مورد احساسات شرکت ها و قصد استخدام آنها ارائه خواهد داد. گزارش های بیشتری از درآمدهای شرکت ها برای سه ماهه جاری نیز در دسترس خواهد بود که نشان می دهد آیا شرکت ها ظرفیت مالی برای حفظ افزایش دستمزدها را دارند یا خیر.
این نقاط داده حیاتی هستند زیرا بانک مرکزی ژاپن نیاز به اطمینان دارد که رشد دستمزدها در رفتار شرکت ها ریشه دوانده است، نه صرفا یک تعدیل یک باره. اگر نظرسنجی تانکان نشان دهد که کسب وکارها برنامه ریزی برای افزایش قابل توجه دستمزدها برای سال 2026 را دارند و اگر درآمدها به اندازه کافی قوی بمانند تا از این افزایش ها حمایت کنند، این شواهد می تواند بر زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن در دسامبر تاثیر بگذارد و احتمال آن را به طور قابل توجهی تقویت کند.
استدلال برای انتظار تا ژانویه
با این حال، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که بانک مرکزی ژاپن ممکن است رویکرد محافظه کارانه تری را انتخاب کند و تا جلسه 22 و 23 ژانویه (2 و 3 بهمن) صبر کند تا بهترین زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن را تشخیص دهد. چرا؟ زیرا اکثر تولیدکنندگان بزرگ ژاپنی برنامه های دستمزد خود را در ابتدای سال تقویمی نهایی می کنند، به این معنی که انتظار تا اواخر ژانویه (بهمن) شواهد ملموس تری از قصد دستمزدهای سال 2026 را فراهم می کند تا سیگنال های اولیه.
زمان بندی ژانویه (بهمن) مزایای دیگری برای بانک مرکزی دارد. تا آن زمان، شفافیت بیشتری در مورد برنامه های بودجه دولت تاکایچی و سیاست های اقتصادی گسترده تر، از جمله جزئیات بسته محرک اقتصادی که در حال نهایی شدن است، وجود خواهد داشت. این امر به بانک مرکزی ژاپن اجازه می دهد تا تاثیر ترکیبی سیاست های مالی و پولی بر اقتصاد را بهتر ارزیابی کند و تصمیم آگاهانه تری در مورد زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن بگیرد.
علاوه بر این، بانک مرکزی ژاپن می تواند تحلیل جامع تر و دقیق تری را برای توجیه زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن در گزارش چشم انداز فصلی خود ارائه دهد که قرار است پس از جلسه ژانویه (بهمن) منتشر شود. این گزارش جامع، پوشش سیاسی لازم را برای تصمیمی که با توجه به ترجیحات اعلام شده نخست وزیر، قطعا بحث برانگیز خواهد بود، فراهم می کند.
خطر تاخیر؛ ضعف ین و تورم وارداتی
با این حال، انتظار بیش از حد طولانی خطرات خاص خود را دارد. تاخیر در زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن می تواند منجر به کاهش مجدد ارزش ین شود که هزینه های واردات را افزایش داده و تورم گسترده تر را دامن می زند. این دقیقا همان سناریویی است که بانک مرکزی ژاپن می خواهد از آن اجتناب کند: نرخ بهره ای که برای مدت طولانی بسیار پایین می ماند، به ین اجازه می دهد بیشتر تضعیف شود و نوعی تورم ناشی از فشار هزینه را وارد می کند که خود تاکایچی از آن انتقاد کرده است.
ین در حال حاضر در حدود پایین ترین سطح خود در برابر یورو و پایین ترین سطح در نه ماه اخیر در برابر دلار آمریکا قرار دارد. این چرخه بالقوه کاهش ارزش ارز و تورم قیمت واردات، یک معضل برای بانک مرکزی ایجاد می کند: نرخ ها را خیلی زود افزایش دهید و رشد دستمزدها و بهبود اقتصادی را که ژاپن به شدت به آن نیاز دارد، تضعیف کنید؛ یا خیلی طولانی صبر کنید و اجازه دهید ضعف ین دقیقا همان نوع تورم مضر و ناشی از هزینه را که سیاست گذاران می خواهند از آن اجتناب کنند، ایجاد کند.
جنبه ارزی همچنین نشان می دهد که سیاست های پولی جهانی چقدر با هم در هم تنیده اند، و عوامل پشت رالی USD/JPY (یا رالی EUR/JPY) نیاز به بررسی عمیق تری دارند. آیا این حرکت عمدتا به دلیل دلار آمریکا قوی تر است، زیرا انتظارات برای کاهش نرخ بهره کمرنگ می شود، تا ضعف ین مرتبط با محرک مالی آتی ژاپن؟ ژاپن نمی تواند صرفا بر اساس شرایط داخلی خود نرخ بهره را تعیین کند؛ بلکه باید بررسی کند که موضع سیاست گذاری آن در مقایسه با سایر اقتصادهای بزرگ چگونه است و چگونه این تفاوت ها بر ین تاثیر می گذارد.
در حال حاضر، به نظر می رسد بانک مرکزی امیدوار است که بازارهای ارز نسبتا باثبات باقی بمانند در حالی که شواهد بیشتری در مورد دستمزدها، تورم و رشد جمع آوری می کند. اما اگر ین دوباره شروع به کاهش قابل توجه کند، بانک مرکزی ژاپن ممکن است دریابد که ملاحظات ارزی، و نه داده های داخلی، در نهایت زمان افزایش نرخ بهره بانک ژاپن را تعیین خواهند کرد. در اقتصاد وابسته به واردات ژاپن، ثبات نرخ ارز فقط یک ملاحظه جانبی نیست – بلکه به طور فزاینده ای برای چشم انداز تورم و، به تبع آن، برای خود سیاست پولی، محوری است.
چشم انداز فنی هفتگی USD/JPY
با توجه به اهمیت حرکت های ارزی در اقتصاد ژاپن، بررسی دقیق نمودار USD/JPY می تواند بینش های مهمی را فراهم کند.
همانطور که در این نمودار مشاهده می شود، پویایی جفت ارز USD/JPY ارتباط تنگاتنگی با بحث افزایش نرخ بهره بانک ژاپن و شرایط کلی بازار ارز دارد.
نمودار هفتگی USD/JPY – منبع: ActivTrader
جفت ارز USD/JPY در نزدیکی بالاترین سطح خود از فوریه 2025 (بهمن 1403) در حدود 154.68 معامله می شود و شتاب صعودی قوی خود را حفظ کرده است. در نمودار هفتگی، این جفت ارز برای بیش از یک ماه بالای ابر ایچیموکو باقی مانده و روند صعودی پایدار خود را تایید می کند. هر دو شاخص RSI و MACD در منطقه مثبت باقی مانده اند که چشم انداز ادامه ضعف ین و پتانسیل رشد این جفت ارز در کوتاه مدت را بیشتر تقویت می کند.
در مجموع، بانک مرکزی ژاپن در شرایط حساسی قرار دارد که باید بین حفظ ثبات اقتصادی داخلی، پاسخ به فشارهای سیاسی و مدیریت نوسانات ین تعادل برقرار کند. تصمیم برای افزایش نرخ بهره، چه در دسامبر و چه در ژانویه، به دقت داده های مربوط به رشد دستمزدها و پایداری تورم بستگی دارد، در حالی که تاثیر آن بر ارزش ین نیز یک عامل حیاتی است که نمی توان نادیده گرفت.
